"Ako Na Ba Ngayon?"

Nakakita ka na ba ng kalsada na pagkatapos butas-butasin ng mga makinang maiingay na kung tawagin namin ay dugudug (Jackhammer) eh pinabayaan nalang at hindi na binalikan at inayos? Kung nakakita kana subukan mong ilagay ang ganung itsura sa loob ng kusina, dahil ganyan na ganyan! ang kusina namin noong aking kabataan.

Tanda ko pa ang malaking poso sa gilid ng aming bahay, hindi ito ordinaryong poso  na pangkaraniwan na nating nakikita dahil ang isang ito ay medyo may kalakihan at may kahabaan ang hawakan. Medyo doble ang laki nito sa nakagawian nating posong pang bahay. Dito nakahilera ang mga labahan ng aming mga kapitbahay. Tatlo ang apartment na magkakadikit-dikit sa compound ng aking lolo't lola at tatlo din ang palikuran na malapit sa poso na okyupado ng bawat isang pamilya. Ang mga kapitbahay na ito ay ang mga taong kinalakihan naming magkakapatid. Nasubaybayan nila ang aming pag-usbong at ang kalinangan ng pagiging musmos na kanilang ikanatuwa.

Dumaan ang mga taon na parang isang time machine sa utak ko, ang ala-ala ng mga gusali kasama na ang poso ay unti-unti ng kumupas ang mga larawan sa aking isipan. Ang naalala ko nalang ay ang mga gumuhong pader ng mga palikuran at ang tanging naiwan nalang ay ang sa amin. Ang mga bato ay itinambak sa paligid ng bahay. Naging kusina namin ang buong lupang kinatatayuan nito. Dito kami naliligo, naglalaba at naghuhugas ng plato at kung minsan ay dito ko rin nakikita  si mama na nagluluto ng noodles gamit ang kalan na di-uling.

Ang aming kusina ay may kahoy na lababo, may linoleum na sapin at ang sahig ay mga batong tambak na galing sa gumuhong pader ng mga dating palikuran. Gaya ng dati si erpat ay nagtayo ulit ng maliit na barong-barong sa gilid ng aming bahay at doon ko naman naunawaan ang mga aktibidades na ginagawa nya. Nagkukumpuni sya ng mga sirang 2-way radio, nagde-develope ng mga picture at nag aayus ng mga sirang electronic appliances. Siraniko! yan ang tawag ni mama sa kanya, naaalala ko pa ang  pag-aayus nya ng telebisyon na biglang umusok at imbis na maayos eh sa junkshop ng aming kapitbahay ito napunta.

Tulad din ng ibang pamilya kami ay sabay sabay din kumakain. Madalas naming ulam noon ang pinakapaborito naming galungong at noodles. Hindi naman lahat ng araw eh ganito ang ulam namin , nagkakataon lang na ito talaga ang paborito naming magkakapatid kaya palaging niluluto ni mama at kung minsan ay  papalitan nya ito ng royco soup para maiba naman.

Sa aming paglaki unti-unti na kami naaatasan ni mama ng mga obligasyon gaya ng pagpapakain sa mga nakababata naming kapatid, paglilinis ng bahay at paghuhugas ng plato. Paghuhugas ng plato, oo tama! paghuhugas ng plato! Ito ang tanging gawaing bahay na hinding-hindi ko makakalimutan. Sa araw-araw at isama mo pa ang gabi ito lang ang tanging gawaing bahay na naging sistema na ng aming buhay kabataan. Tatlo palang kami noon na marunong maghugas ng plato, gamit ang baretang panglaba, ibababad muna namin ito sa tabong may tubig at saka ilulublob ang maliit na tela at saka ipapahid sa mga hugasin. Mahahati ang hugasin sa  tanghalian at  hapunan at ang hugasin sa sabado at lingo ay mapupunta lamang sa isang tao. Naalala ko pa kung paano ko pabulain ang baretang panlaba sa maliit na batya, kinukus-kos  ko muna ng tela hanggang sa magkulay asul ang tubig at matakpan ng bula. Ni minsan hindi ako nagkaroon ng pagkabugyot sa  bawat paghuhugas ko noon ng plato dahil kung minsan ay pakiramdam ko na parang laro lamang ang lahat.

Naiiba lamang ang schedule ng paghuhugas ng plato pagdumarating na ang bakasyon, paglipas ng ilang buwan ay bumabalik ulit kami sa dating nakagawian. Sa paglipas ng mga taon nadagdagan narin ang may mga ganitong obligasyon, mula sa tatlo ay naging anim na kaming magkakapatid na gumagawa nito. Ganun parin naman ang patakaran isa sa tanghali at isa sa gabi. Dahil narin sa mga nakakalitong papalit-palit na oras namin lagi nalang kami nalilito sa mga susunod kung sino oh kung sino nga ba talaga ang susunod. Hindi man namin intensyon magkapalitpalit eh madalas namin naitatanong noon ang "ako na ba ngayon?"

Naiparating  sa amin ng maayos ng aming mga magulang ang totoong imahe ng obligasyon ng bawat isa sa pamilya. Ang mga pagkukusa ay hindi na namin napapansin dahil narin ang buhay namin noon ay ang obligasyon ay obligasyon. Hindi naman bawal magkasakit ika nga, sakto lang ang bawat araw sa paglalaro, pag-aaral at paglilinis ng sariling tahanan, ang tahanan hanggang ngayon ay aming pinagpahalagahan at minahal.